کد مطلب:38854 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اهل بيت

عنوان سيد، به ويژه سيّدِ حسيني از امتيازات معنوي مسلمانان است. ريشة واقعي سادات از كدام يك از ائمه اطهار: است و در چه صورتي يك فرد، جزء سادات (سيده يا سيد) محسوب ميشود؟

ريشة واقعي سادات به مفهوم اصطلاحي آن در جامعه اسلامي، به هاشم، جد دوم پيامبراكرمبر ميگردد. هاشم، پدر عبدالمطلب و عبدالمطلب پدر عبدالله، ابوطالب، عباس و حمزه است. عبدالله پدر پيامبر9 و ابوطالب پدر امام علياست. امامان معصوم: همگي از نسل حضرت علي و فاطمههستند; بنابراين به هاشم و نسل پسري و دختري او تا قيامت سيد ميگويند.

دليل اينكه از طريق مادري نيز سيد اطلاق ميشود، آن است كه وقتي هارونالرشيد به امام كاظماشكال ميكرد كه شما از طريق مادر (حضرت زهرا3) متصل به پيامبراكرمهستيد، پس جزء فرزندان پيامبر9 نميباشيد، زيرا نسل دختري، جزء ذريه نيست; پس پيامبر ذريه نداشت تا شما بگوييد ما ذريه و فرزندان رسولالله هستيم، امامفرمودند: حضرت عيسيغ از طريق مادر متصل به حضرت ابراهيم خليلغ بود و خداوند در آيه 84 سورة انعام او را از ذرية ابراهيمغ ميداند; پس معلوم ميشود اولاد دختري نيز جزء فرزندان پدري هستند و ما از فرزندان رسولالله9 به حساب ميآييم; بنابراين، به هر كسي كه از نسل هاشم باشد، سيد ميگويند; به همين خاطر، سادات حسني، حسيني، رضوي، علوي و... در جامعه وجود دارند.(نورالثقلين، الحويزي، ج 1، ص 741ـ744، اسماعيليان / مفردات راغب اصفهاني، ص 253و254.)

با توجه به مطالبي كه گذشت، امامان معصوم: نيز سيد هستند، ولي در عرف رايج، ما فقط به اولاد معصومين: سيد ميگوييم، نه خود آنها.

اما دربارة اين مطلب كه چرا خداوند فقط اين عده مخصوص را سيد قرار داده و ديگران سيد نيستند، بايد بدانيم كه سيد در لغت به معناي رهبر قوم و انسان مهذّب و خود ساخته آمده است: رَبَّنا اِنّا اَطَعنا سادَتَنا;(احزاب،67) پروردگارا! ما از سران و بزرگان خود اطاعت كرديم.(مفردات راغب اصفهاني، ص 432.)و اگر ما به ذريّة رسول خدا9 و يا ذريّه هاشم ـ كه البته امروزه غير از ذريّه رسول خدا9، سادات ديگر شناخته شده نيستند ـ سيد ميگوييم با معناي لغوي آن تناسب دارد، زيرا آنها معمولاً، انسانهاي پاك و خود ساختهاي بودهاند و در امور اجتماعي و ديني، همواره آنها را بر ديگران مقدم ميكردهاند، ولي به هر حال اكنون سيّد بر هر شخصي كه نسبتش به رسول خدا9 از راه عليو فاطمهو يا به هر طريقي كه به هاشم برسد و اين نسبت ثابت هم شده باشد، گفته ميشود، و دليل اين كه به ديگران ـ غير سيدها ـ سيد نميگوييم، اين است كه، نسب آنان به هاشم نميرسد و واضح است كه همة انسانها نميتوانند ذريّة هاشم باشند، بلكه عدهاي معدود هستند; البته بايد دانست كه حكم آنها ـ سادات ـ فقط در رابطه با خمس و زكات با ديگران فرق ميكند; به اين معنا كه فقراي آنان، حق استفاده از بيت المال ]= زكات[ را ندارند، و بايستي از چيزي كه خداوند براي آنان مشخص كرده (خمس) استفاده كنند; واعلَموا اَنَّما غَنِمتُم مِن شَيءٍ فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ ولِلرَّسولِ ولِذِي القُربيَ...; (انفال،41) و بدانيد هرگونه غنيمتي به شما رسد، خمس آن براي خدا و براي پيامبر و براي ذي القربي و... ميباشد. و علت اين اختصاص نيز، دور كردن اطرافيان پيامبر9 از بيت المال است، زيرا با نزديك شدن آنها به بيت المال، شبهة سوء استفادة آنان از بيت المال ـ به سبب قرابتشان به پيامبر ـ در ذهنها مطرح ميشود و احترام ما به تمام ذريّة رسول خدا9، نيز از جهت احترام به پيامبر و ائمه معصومين: ميباشد.(تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 7، ص 171 ـ 185، نشر دارالكتب الاسلامية.)

ناگفته نماند كه برخي احكام، مانند حكم خمس و زكات ـ كه قبلاً بيان كرديم ـ مخصوص ساداتي است كه از راه پدر به هاشم رسيده باشند، نه مادر، ولي برخي احكام، مانند احترام به ساداتي كه ذريّه رسول خدا9 هستند، اختصاص به آنها ندارد، زيرا احترام به ساداتي هم كه از طريق مادر به پيامبر9 ميرسند نيز، لازم است.(العروة الوثقي، سيد يزدي، ج 2، ص 215، نشر مؤسسة اسماعيليان.)

همچنين تذكر اين نكته لازم است كه در رسيدن به قلّة رستگاري و نجات، فرقي بين سادات و غير سادات نيست، يعني چنين نيست كه شخص، به صِرف انتسابش به هاشم و يا پيامبر9 اهل نجات شود، هر چند گناهكار باشد، اما غير سادات، هر چند هم صالح باشند، باز به صِرف عدم انتسابشان، چيزي كم داشته باشند! بلكه در تاريخ، مانند سلمان; وجود داشته كه به جهت تقوا و معرفتي كه داشته، به اهل بيت، منسوب شده است و كساني از اقرباي رسول خدا9 بودهاند كه به جهت فسق و كفرشان، مورد نفرين پروردگار متعال، واقع شدهاند، مانند ابولهب ـ كه به جهت انتسابش به هاشم، از سادات محسوب ميشود ـ كه خداوند دربارة او ميفرمايد: تَبَّت يَدا اَبي لَهَبٍ وتَبّ # ما اَغنيَ عَنهُ مالُهُ وما كَسَب # سَيَصليَ نارًا ذاتَ لَهَب; (مسد،1ـ3) بريده باد هر دو دست ابيلهب ]و مرگ بر او باد[! هرگز مال و ثروتش و آنچه را به دست آورد، به حالش سودي نبخشيد و به زودي وارد آتشي شعلهور و پر لهيب ميشود.